Zespół FAS, zwany również Alkoholowym Zespołem Płodowym, to zbiór różnych występujących u dzieci niepełnosprawności wywołanych spożywaniem przez matkę alkoholu w czasie ciąży. Wiąże się z występowaniem zaburzeń fizycznych oraz psychicznych, a także różnorodnych wad rozwojowych i uszkodzeń ośrodkowego układu nerwowego.
Zespół FAS diagnozowany jest zazwyczaj we wczesnym dzieciństwie, jego pierwsze objawy można jednak dostrzec już zaraz po urodzeniu. W niektórych przypadkach Alkoholowy Zespół Płodowy diagnozowany jest w dorosłym życiu chorego, należy mieć bowiem świadomość, że jego wpływ na życie człowieka nie zanika wraz z wejściem w okres pokwitania.
- Komu grozi zespół FAS?
Alkoholowy Zespół Płodowy grozi dzieciom, których matki piły alkohol w trakcie ciąży. Od ilości spożytego alkoholu oraz etapu ciąży, na jakim substancja ta była konsumowana, zależy rodzaj oraz nasilenie objawów występujących u dotkniętej FAS osoby.
- Objawy zespołu FAS
Wśród najbardziej charakterystycznych objawów zespołu FAS należy wymienić przede wszystkim:
- mały obwód głowy,
- nieproporcjonalnie krótką szyję,
- krótki i płaski nos,
- brak rynienki nosowo-wargowej,
- cienką górną wargę,
- słabo rozwiniętą, cofniętą żuchwę,
- rozszczep podniebienia,
- małe zęby,
- szeroki rozstaw oczu,
- opadające powieki,
- krótkie, wąskie oraz lekko skośne szpary powiekowe,
- dodatkowe zagięcie nad wewnętrznym kącikiem powieki,
- niedorozwój płytek paznokciowych.
Innymi objawami występującymi przy Alkoholowym Zespole Płodowym są spowolnienie wzrostu dziecka, obniżenie podstawowego napięcia mięśni szkieletowych oraz występowanie deformacji stawów, narządów wewnętrznych oraz wewnętrznych i zewnętrznych narządów płciowych. Objawy FAS mogą się różnić w zależności od osoby.
- Jak funkcjonuje dziecko z FAS?
Alkoholowy Zespół Płodowy może wiązać się z wystąpieniem problemów rozwojowych, w tym upośledzeniem umysłowym. Dziecko z FAS może cierpieć z powodu zaburzeń neurologicznych i emocjonalnych. Często jest również nadpobudliwe i doświadcza problemów ze skupieniem, które powodują trudności w nauce. Wiele dzieci z Alkoholowym Zespołem Płodowym ma zaburzony system immunologiczny, co prowadzi do większej podatności na infekcje. U dorosłych, którzy przyszli na świat z FAS, można zaobserwować trudności w funkcjonowaniu w społeczeństwie, zaburzenia seksualne oraz większą podatność na uzależnienia.
- Czy FAS można wyleczyć?
Alkoholowy Zespół Płodowy jest nieuleczalny, możliwe jest jedynie łagodzenie objawów i korygowanie niewłaściwych zachowań społecznych. Terapia dzieci dotkniętych FAS polega na wykonywaniu różnych ćwiczeń, między innymi słuchowych i z dziedziny integracji sensorycznej. Stosowana jest również psychoterapia behawioralna. Osobom z FAS często zalecana jest także dieta eliminująca lub w znacznym stopniu ograniczająca białą mąkę oraz cukier.
- Zapobieganie wystąpieniu zespołu FAS u dziecka
By zapobiec wystąpieniu zespołu FAS u dziecka ciężarna kobieta powinna całkowicie zaprzestać spożywania alkoholu w czasie ciąży. Substancja ta niezwykle łatwo przenika przez łożysko, skutkując takim samym jej stężeniem w krwi dziecka, jak w krwi matki. Nawet jeżeli stężenie to pozostaje na poziomie niezagrażającym życiu kobiety, dla płodu, który nie posiada jeszcze w pełni wykształconej wątroby, może mieć silnie toksyczne działanie i powodować poważne konsekwencje zdrowotne. Kobiety ciężarne, które nie są w stanie samodzielnie zaprzestać spożywania alkoholu, powinny się zgłosić do profesjonalnej placówki zajmującej się leczeniem alkoholizmu. Terapię uzależnień w Nowym Sączu prowadzi Ośrodek Terapii i Leczenia Uzależnień FreeDom.
- Jakie są inne powody, dla których nie należy spożywać alkoholu w czasie ciąży?
Picie alkoholu w trakcie ciąży wiąże się z wystąpieniem poważnych konsekwencji tak dla rozwijającego się płodu, jak i ciężarnej kobiety.
- Konsekwencje dla płodu
Poza ryzykiem rozwinięcia się zespołu FAS, płód kobiety spożywającej alkohol w czasie ciąży jest również narażony na upośledzenie serca, nerek, a także oczu. Defekty te mogą prowadzić do nieodwracalnych uszkodzeń, a nawet do śmierci.
- Konsekwencje dla kobiety
Kobiety ciężarne, które piją alkohol, są narażone na występowanie komplikacji zarówno w trakcie ciąży, jak i podczas akcji porodowej. Komplikacje te mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia, a nawet życia.
U dziecka, którego matka piła alkohol w czasie ciąży, może się także rozwinąć zespół abstynencyjny. Objawia się on wzmożoną płaczliwością i nawracającą czkawką, a także zaburzeniami oddychania i utrzymującą się podwyższoną temperaturą ciała.