Zespół Aspergera i ADHD, czyli nadpobudliwość psychoruchowa z deficytem uwagi to dziś jedne z najczęściej omawianych dolegliwości ze spektrum autyzmu. Na zaburzenia zbliżone do obu chorób cierpi dziś naprawdę dużo dzieci – część z nich zostaje dotknięta chorobą naprawdę poważnie. Leczenie schorzeń we wczesnym stadium rozwoju to jedna z lepszych metod na poprawę jakości życia dziecka. Farmakologia to jednak nie wszystko. Zarówno w przypadku ZA, jak i ADHD konieczna jest bowiem odpowiednio poprowadzona psychoterapia.
Zespół Aspergera i ADHD – podstawowe różnice
Zarówno jedna, jak i druga przypadłość są przez specjalistów zaliczane do większej grupy zespołów autystycznych, czyli całościowych zaburzeń rozwojowych. Zarówno zespół Aspergera, jak i zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi przejawiają podobne, choć nie identyczne tendencje. Z tego też powodu wielu rodziców myli te dwa pojęcia, co w rezultacie może okazać się powodem do nie korzystania z pomocy specjalistów. Czym różnią się więc obie przypadłości?
Zespół Aspergera objawia się często bardzo podobnie do ADHD – zwiększona ruchliwość dziecka oraz niezdolność do skupienia się dłużej na jednej czynności to jednak nie jedyne objawy zespołu. Dzieci dotknięte zespołem Aspergera będą bowiem przejawiać również trudności w kontaktach z innymi ludźmi, często sprawiając wrażenie „samotników”. Jednocześnie też nie będą potrafiły rozróżnić odpowiednich dla danej sytuacji reakcji – dziecko może zacząć się śmiać w momencie, gdy należy zachować powagę, bo dla niego to śmiech wydaje się tu być bardziej naturalną reakcją. Co więcej, dzieci z zespołem Aspergera przejawiają bardzo wąskie spektrum zainteresowań. Może więc zdarzyć się, że dziecko zostanie pochłonięte przez hobby, w perspektywie którego inne zabawy czy przedmioty będą zupełnie bez wyrazu – hobby stanie się jedyną ciekawą porcją życia. Dla dzieci z zespołem Aspergera normalne są też ustalone, sztywne grafiki zajęć i konkretne rytuały. Dzieci te nie lubią, gdy się im przeszkadza, lub gdy ich tradycyjna kolejność działań zostaje zaburzona. Może zdarzyć się wręcz, że niedotrzymanie jednego z punktów planu dnia z przyczyn losowych skończy się wybuchem płaczu lub agresji ze strony dziecka. Dodatkowym objawem zespołu Aspergera mogą być zaburzenia w rozwoju mowy, problemy ze zrozumieniem przenośni, dowcipów, czy wyłapywaniem ukrytych znaczeń słów. Podobny problem niosą za sobą mimika i gestykulacja – dzieci z zespołem Aspergera mają pod tym względem bardzo ograniczone pole umiejętności.
ADHD skupia się z kolei głównie na kwestii nadpobudliwości ruchowej i deficycie uwagi, które mogą być przyczyną problemów z zachowaniem w sytuacjach towarzyskich. Dziecko z ADHD może więc zachowywać się niestosownie do danej sytuacji, jednak jego zachowanie nie wynika z nieznajomości reguł społecznych (jak w przypadku dzieci z zespołem Aspergera), a z problemami w ich stosowaniu. Badania naukowe wykazują jednak, że u około 70% dzieci z zespołem Aspergera współwystępuje również ADHD, natomiast w drugą stronę stosunek ten jest już inny – około 7% dzieci z zaburzeniami ADHD cierpi na zespół Aspergera.
Terapia dzieci z ADHD i zespołem Aspergera
Choć zarówno ADHD, jak i zespół Aspergera, są chorobami regulowanymi za pomocą środków farmakologicznych, istotną drogą w celu poprawy zachowań dzieci z problemem nadpobudliwości i wszelkimi zaburzeniami autystycznymi jest psychoterapia. Za metodę, która okazuje się być w tym wypadku najlepszą uznaje się obecnie podejście poznawczo-behawioralne. Jego celem jest poprawa jakości życia pacjentów poprzez zmianę dysfunkcyjnego sposobu myślenia. W momencie gdy umysły dzieci są stymulowane przez leczenie farmakologiczne możliwe jest bowiem wpływanie na zakodowane przez ich mózgi zachowania tak, by ostatecznie możliwe było zmniejszenie dawek leku i kontrolowanie zachowania wyłącznie dzięki terapii.
Psychoterapia poznawczo-behawioralna w przypadku leczenia dzieci z ADHD i zespołem Aspergera opiera się na różnych działaniach, zależnie od intensywności danego schorzenia. W przypadku ADHD terapia będzie polegała przede wszystkim na tworzeniu pewnego systemu dnia codziennego, w którym znajdzie się miejsce na wykonywanie przez dziecko krótkich, lecz konkretnych, wymagających skupienia zadań. Trening zachowań pozwoli na stopniowe budowanie zwiększonej uwagi. Z kolei dzieci z zespołem Aspergera mogą być wystawiane na zadania, które będą odbiegały od tradycyjnego schematu dnia, z jednoczesną nauką lepszych na odstępstwa reakcji.